El Yaralanmaları

Ellerimiz yemek - içmek  ve kişisel temizlik gibi temel ihtiyaçlarımızı karşılamamız için olmazsa olmazlarımızdır.

• El Yaralanmalarının Önemi Nedir?
• El yaralanmasında yapılması gerekenler nelerdir?
• El Yaralanmasında Damar Yapılarına Hasar Nasıl Anlaşılır ve Onarılır?
• Sinir Yapılarındaki Hasar Nasıl Anlaşılır ve Nasıl Onarılır?
• Tendon Yapılarına Hasar Nasıl Anlaşılır ve Nasıl Onarılır?
• El Yaralanmalarında Ameliyat Nasıl Yapılır?
• El Yaralanmalarında Olası Riskler ve Komplikasyonlar
• Ameliyat Sonrasında Bakım
• El Yaralanmalarında Ameliyat Sonrasında Fizik Tedavi Nasıldır?

El Yaralanmalarının Önemi Nedir?

El yaralanmaları, el becerisi gerektiren iş kollarında ciddi maddi kayıplara neden olabilmektedir. Bu nedenlerle el yaralanmalarında fonksiyonel bir iyileşme mutlak gerekliliktir.

Plastik cerrahi, uyguladığı mikrocerrahi teknikler ve yumuşak dokuya bakış açısındaki avantajlarından faydalanmaktadır. El yaralanmalarında son yıllarda belirgin ilerlemeler meydana gelmiştir. El yaralanmalarında etkin cerrahi teknikler kullanılmaktadır. Bununla birlikte uygun zamanda uygun fizik tedavi yaklaşımları gerekir. Hastaların da gerekli sabır ve özeni göstermesi gerektiği unutulmamalıdır..

El ve ön koldaki yaralanmalar sıklıkla ev kazası, iş kazası, trafik kazası vb sebeplerle gelişir. Bu yaralanmalar sonucunda çoğunlukla yumuşak dokulardan:

• Arter (atar damar),
• Ven (toplar damar),
• Sinir (duyu siniri ve kas hareketini sağlayan sinirler),
• Tendonlar (parmakların hareketini sağlayan kirişler) yaralanırlar.

Bu tür yaralanmalar erken dönemde tedavi gerektirir. Tedavi edilmediği takdirde el fonksiyonlarında kayba yol açabilir. Hatta ana damarlar kesildiği takdirde birkaç saat içinde onarılması şart olan ciddi yaralanmalardır. Cerrahi girişim sonrasında uzun süre fizik tedavi gerektirirler. Mikrocerrahi teknikler uygulanır. Uygulamada el dokusunun elemanları olan kemik kırıklarının iyileştirilmesi, tendon –damar-sinir yapılarının en iyi şekilde onarımları yapılmaktadır. Böylelikle kanlanan, hisseden, fonksiyonel-hareketli, iş görebilen bir ele sahip olunması hedeflenmektedir.

El yaralanmasında yapılması gerekenler nelerdir?

El yaralanmasında öncelikle kan kaybını önlemek ve yara bölgesinde enfeksiyon oluşmasını önlemek için temiz bir örtü ile sarmak ve en yakın sağlık merkezine başvurulmalıdır. Bu sağlık merkezinde uygun yıkama yöntemi ile yara yıkanıp temizlenmeli uygun şekilde pansumanı yapılmalıdır. El yaralanmasının özelliğine göre el cerrahisi konusunda tecrübeli bir plastik cerrahi veya ortopedi doktoruyla irtibata geçilmelidir.Hastanın ilk başvurduğu merkezde tetanoz aşısının yapılması gerekir.

El Yaralanmasında Damar Yapılarına Hasar Nasıl Anlaşılır ve Onarılır?

El yaralanması sonrasında en acil durum yaralanma bölgesinde kan damarı hasarına bağlı parmakların kanlanmasının bozulması durumudur. Bu durumda yaradan çok aktif kanama olur ve parmak uçlarında aşırı beyazlama veya morarma görünümü olur. Birkaç saat içinde kan damarlarının mikroskop altında onarılması gerekir. Aksi halde dolaşım bozukluğu nedeniyle geri dönüşümü olmayan kayıplara neden olur.

Sinir Yapılarındaki Hasar Nasıl Anlaşılır ve Nasıl Onarılır?

El – kol yaralanması sonrasında parmakların hissini getiren sinir yapılarında bir hasar olduğunda parmak uçlarında uyuşukluk hali gelişir. Parmak uçlarında iğne batırıldığında dahi hasta parmaklarına iğne battığını hissetmiyorsa sinir kesilmiş demektir. Kesilmiş bir sinir kendi kendine iyileşmez ve ömür boyu parmak uçları uyuşuk kalır. Bu nedenle sinirin iyileşmesi için mikroskop altında kesik sinir dalları karşı karşıya getirilerek mikrodikişler ile dikilir. Böylece sinir iyileşmeye başlar.

Sinir iyileşmesi günde 1 mm olacak şekilde yavaş olduğu için parmak uçlarına his gelmesi birkaç ayı bulur.  Sinir kesilerinde ilk gün yapılan ameliyatlarda başarı daha fazladır, 15 günden sonra yapılan ameliyatlarda ameliyatın başarısı düşmektedir.

Tendon Yapılarına Hasar Nasıl Anlaşılır ve Nasıl Onarılır?

El – kol yaralanması sonrasında parmakların veya el bileğinin hareketini sağlayan tendon denilen kiriş yapılarında hasar olduğunda parmak boğumlarını kapatamama veya açamama gibi sorunlar görülür. Tam olarak kesilmiş bir tendon kendi kendine iyileşmez; ancak ameliyatla tendonların karşı karşıya uygun şekilde dikilmesi sayesinde iyileşebilir.

Ameliyat sonrasında dikişlerin açılmaması için uygun zamana kadar hareket yasaklanır. Tendon yaralanmalarında ilk günlerde yapılan ameliyatlarda başarı yüksek iken 7 günden sonraki ameliyatlarda başarı düşmektedir.

El Yaralanmalarında Ameliyat Nasıl Yapılır?

1. Ameliyat öncesi operasyonun planlanması amacıyla çeşitli çizimler ve fotoğraf çekimleri yapılır.
2. Ameliyat lokal anestezi ya da genel Anestezi altında yapılır.
3. Ameliyat süresi yapılacak işleme göre farklılık gösterir.
4. Bazı durumlarda ameliyat öncesi muayene ile saptanamayan damar, sinir veya tendon kesileri olabilir. Bunlar operasyon süresini uzatır, ancak ortalama ameliyat süresi 1-3 saattir.
5. Ameliyatta yaralanmış olan damar, sinir veya tendonlar tek tek görülerek  mikrocerrahi teknikler kullanılarak onarımları yapılır. Bu onarım sırasında  kemikleri sabitlemek için çeşitli tel veya plak –vida sistemleri, tendon onarımları için çeşitli protezler kullanılabilir. 
6. Ameliyat bittikten sonra kesi hattı tek tek dikişler yada derialtından gizli dikiş ile kapatılır ve pansumanlar ile örtülür.
7. Bölgede toplanacak kanı dışarı almak için dren adı verilen birkaç tane tüp yerleştirilebilir.
8. Ameliyat sonrası doktorun uygun gördüğü şekilde bir atel (yarım alçı) 3-6 hafta süreyle kullanılır.
9. Atel uygulaması devam ettiği süre zarfında bölgeyi yüksekte (kalp seviyesinde) tutmak, gece yatarken alttan 1-2 yastıkla desteklemek önerilir. Aksi durumda ağrılı şişlikler olacaktır.
10. Ameliyat sonrası pansumanlar, doktorun uygun gördüğü sıklıkta yapılır.
11. Yaralanmada sinir kesileri oluşabilir. Ameliyata rağmen bu sinirin görev bölgesinde hissizlik ve hareket kayıpları iyileşme başlayana kadar birkaç ay görülebilir.

Kesinin seviyesine göre sinir iyileşmesi en erken birkaç ay sonra başlayacaktır. Hatta yaralanmanın tipine bağlı olarak en uygun mikrocerrahi tekniklere rağmen iyileşme istenen seviyede gelişmeyebilir. Ancak iyileşmenin iyi seviyede olabilmesi için, deneyim ve ileri mikrocerrahi tekniğin şart olduğu aşikardır. Drenler ortalama 1–3 gün, deri üzerindeki erimeyen dikişler 3 hafta sonra alınır. Derialtından gizli dikiş olarak uygulanan eriyebilir dikişlerin alınmasına gerek yoktur.

Ameliyattan sonra (eğer genel anestezi uygulanmışsa) hastanede kalacağınız süre birkaç gecedir. Lokal anestezi de kontrole gelmek şartıyla  daha erken taburcu edilebilir. El yaralanmalarında operasyon sonrası ilk bir hafta sigara konusunda dikkatli olunmalıdır. Olumsuz etkisi nedeniyle tam olarak yasaklanmalıdır.

El Yaralanmalarında Olası Riskler ve Komplikasyonlar

• Kaynaşma sorunları,
• Tendon yapışması ve hareket kusuru,
• His kayıpları.

Ameliyat sonrası nadiren ameliyat bölgesinden hafif sızıntı şeklinde kanamalar görülebilir. Bunun miktarı artarsa nadir olarak tekrar cerrahi müdahale gerekebilir. Bu ameliyatlardan sonra enfeksiyon oluşmaması için hastaya uygun antibiyotik reçete edilir.

Tendonlar uygun bir şekilde onarılsa bile çevre dokulara yapışabilir. Tendonların çevre dokulara yapıştığı yerlerden cerrahi olarak serbestleştirilmesi (tenoliz) gerekebilir. Damar–sinir onarımı sırasında vücudunuzun diğer gölgelerinden damar veya sinir parçaları alınarak  yaralanan damar ve sinirin onarımında kullanılabilir. Bu nedenle damar – sinir alınan bölgelerde  yara izi, duyu kusuru, kısmi fonksiyon kayıpları, işlev bozuklukları olabilir. Bunlar geçici veya kalıcı olabilir.

Uygun kemik fiksasyonuna rağmen kırık kemik uçları arasında kayma ve buna bağlı parmak hareket ve şeklinde bozukluk olabilir. Tekrar düzeltme operasyonu yapmak gerekebilir. Ayrıca tendon-sinir onarımlarına rağmen gelişen kopma – yapışma gibi nedenlerle yaralanma bölgesinin altında hareket – şekil bozukluğu  duyu kaybı görülebilir.  Mikrocerrahi ile damar dikilen ameliyatlarda toplardamarlar yeterince çalışmayabilir. Sonucunda dokuda kirli kan birikimi gelişecektir.

Ameliyat Sonrasında Bakım

Genellikle ilk hafta ameliyat bölgenizi ıslatmadan yarım duşlar almanıza izin verilir. 20. günden itibaren tam duş alınabilir. 4 haftadan önce havuz ve denize girmenize izin verilmez. Ameliyattan sonra 6 hafta boyunca sauna, buhar banyosu ve ağır sporlar sakıncalıdır.

El Yaralanmalarında Ameliyat Sonrasında Fizik Tedavi Nasıldır?

El yaralanmasının tipine ve uygulanan ameliyat tekniğinin özelliklerine göre fizik tedavi programları başlanır. Bu fizik tedaviler ilk günlerde cerrahınız tarafından takip edilir. 15 günden sonra cerrahınızın yönlendirmesiyle bu konuda deneyimli fizik tedavi uzmanları ve fizyoterapistler tarafından sürdürülür. Amaç ne eksik ve fazla olacak şekilde uygun fizik tedaviyi yapabilmektir. Fizik tedavi süreci yaralanmanın özelliğine göre birkaç ay sürebilir. Genellikle 2. aydan itibaren iyileşmede önemli bir düzeye ulaşılır.

El yaralanmalarında nadiren tüm tekniklere ve uğraşlara rağmen istenilen seviyeye ulaşılamaz ve hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Bu tip durumlarda soruna göre ilave cerrahi girişim gerekebilir.

El yaralanmaları dışındaki el bölgesine uygulanan cerrahi işlemler: 

• Elde siğil ve iyi huylu kitlelerin eksizyonu,
• Elde ganglion kisti (el bileğinde, avuç içinde ve parmakta eklem sıvısı kistleri),
• Doğuştan yapışık parmak açılması,
• Tetik parmak cerrahi onarımı,
• Karpal tünel sendromu cerrahi onarımı,
• Dupuytren hastalığı (avuç içi deri büzüşmesi hastalığı) cerrahi tedavisi,
• Ele yabancı cisim batması çıkartılması (iğne batması, olta batması, saçma tanesi batması, çapak atma, çakıl-diken batması çıkartılması) işlemleridir.